RCT-lid en huisarts-onderzoeker Martijn Sijbom aan het woord

Martijn Sijbom is als huisarts werkzaam in Den Haag en is onderzoeker bij het LUMC. Sinds 2018 is hij als RCT-lid verbonden aan het ABR Zorgnetwerk Holland West. Martijn is een belangrijke schakel tussen het RCT en de huisartsen in de regio. Hij is als geen ander op de hoogte van antibiotic stewardship en onderzoekt o.a. waar verbetering ligt. En dat er verbeterpunten zijn: dat is zeker. ‘Het is lastig de doelgroep te bereiken. Wij en allerlei regionale instanties verspreiden de nodige informatie, maar veel wordt niet gelezen of verdwijnt in de spambox.’

Onderzoeker bij het LUMC

In maart 2018 startte Martijn Sijbom bij het LUMC als huisarts-onderzoeker aan zijn proefschrift. Het doel? Vier onderzoeken over infectieziekten en ABR. Zijn eerste onderzoek richt zich op antibiotica-allergie. Er zijn namelijk heel veel registraties van antibiotica-allergieën die onterecht zijn. Als gevolg wordt er een antibioticum voorgeschreven dat niet de beste keus is. Meestal is dit een zwaarder, breed spectrum antibioticum. Hierbij zien we een populariteit onder de middelen Ciprofloxacine, Amoxicilline/Clavulaanzuur en Erytromycine. 
Martijn: ‘Dit was bekend, maar door onderzoeken ontdekten we dat kennis en het gevoel van urgentie over antibiotica-allergie het probleem vormden binnen de huisartsenpraktijken. De gebruikte computersystemen werken daarnaast ook niet mee en zijn een groot probleem De allergie-registratie blijft in het computersysteem staan door het landelijk schakelpunt, met als gevolg onnodig lang foutieve informatie.’

COVID-19, determinanten en antibiotica in de eerste lijn

Het tweede onderzoek richtte zich op het voorschrijven van antibiotica tijdens COVID-19. Het blijkt dat dit voorschrijven afnam door de vele coronatesten. Er was namelijk minder diagnostische onzekerheid over welke ziekte de patiënt heeft. Martijns derde onderzoek is een literatuurstudie gericht op de determinanten van ongepast antibiotica voorschrijven in de huisartsenpraktijk.

Het vierde onderzoek richt zich op de relevantie van antibiotica voorschrijven in de eerste lijn en het vraagstuk in welke mate dit aanleiding geeft tot toename van ABR. 80 tot 90% van antibiotica in de eerste lijn komt van de huisartsen. Voor dit onderzoek is data van veertien Europese landen vergeleken. En wat blijkt? Antibiotica voorschriften in de eerste lijn lijken een veel grotere rol te spelen in het ontstaan en toename van ABR dan eerder aangenomen

Huisartsen informeren

Huisartsen zijn dus sleutelfiguren in het voorkomen van antibioticaresistentie. Martijn is hierdoor op een missie om hen te informeren én te activeren. ‘We maken FTO’s voor huisartsen. Daarin maken we inzichtelijk hoeveel en welke antibiotica ze voorschrijven voor welke aandoening. Ze zijn zeker wel kritisch over het eigen voorschrijfbeleid en zich bewust van het probleem, en ook positief over het inzicht dat is verkregen. Over de verbeteringen binnen het beleid weten we nu echter nog weinig. Er is nog geen herhaalmeting geweest. Wel zijn de FTO’s aan 26 groepen met huisartsen gegeven en dit willen we herhalen. Het doel is de huisartsen de komende jaren actief te blijven benaderen voor onderwijs.’

Uitdaging, maar ook mooie resultaten

Maar dat benaderen gaat nog niet zo gemakkelijk. Martijn: ‘Het is lastig iedereen te bereiken. Ik heb goede contacten met het bestuur van de regio’s Den Haag en Leiden, maar het blijft een uitdaging. Er zijn een aantal scholingen ontwikkeld die ik iedereen aan wil bieden, maar in elke regio speelt hetzelfde probleem: we bereiken niet de complete doelgroep.’ Zonde, want de resultaten mogen er zijn.

‘We zien inmiddels al een duidelijke daling van de resistentie. Dit is gemiddeld 1-2% per jaar per bacterie. Zo is de resistentie van de bacterie E. coli voor het antibioticum Ciprofloxacine gedaald van 10% in 2020 naar 9 % in 2021. Helaas zien we ook stijgingen. Bij de stafylokokken bacterie S. aureus is de resistentie voor het antibioticum Erytromycine gestegen van 13% in 2020 naar 14% in 2021. We streven ernaar ze allemaal naar beneden te krijgen. Of dat haalbaar is, is vraag twee. Dat vergt nog wat extra werk.’

Ambitie voor de ABR-netwerken

Voor Martijn is het duidelijk: de ambitie moet zijn meer zorgprofessionals te bereiken en zo de verspreiding van ABR tegengaan. ‘We moeten onderwijs blijven aanbieden en ons netwerk uitbreiden. Dan weten we elkaar te vinden en creëren we meer reikwijdte. Als de regionale zorgnetwerken nog meer met elkaar optrekken, kunnen we leren van elkaars problemen, ideeën delen en elkaar echt helpen. Zo kunnen we onze doelen bereiken.’

Onderzoeken van Martijn Sijbom zelf lezen?

Naar verwachting is Martijns laatste onderzoek over een half jaar afgerond en zal hij dan zijn proefschrift verdedigen. Zijn onderzoek Cues to improve antibiotic-allergy registration: A mixed-method study is hier te lezen.